Cumalıkızık Köyü 2022

Cumalıkızık 2022

Bu günki Uludağ’ın eteklerinde kurulmuş beş kızık köyü bulunuyor. Bunlar içinde en bilineni Cumalıkızık’tır. Bursa’nın Yıldırım ilçesine bağlı bir mahalle olan Cumalıkızık, bu yıl Bursa şehri ile birlikte UNESCO tarafından Dünya Mirasları Listesi’ne alınmıştır.

Köy Osmanlı Devleti ile yaşıttır. Cumalıkızık 1300’lerde kurulmuş. O dönemde Tokat çevresinde yaşayan Oğuz boylarından Kızıklar, Karakeçili aşiretinin yaşadığı topraklara göç etmişler ve Ertuğrul Gazi’den yurt istemişler. Ama Karakeçili aşireti bunu karşı çıkmış. Ertuğrul Gazi, Kızıklar’a Keşiş Dağı’nın (Uludağ) kuzey eteklerinde yer göstermiş. İki Oğuz boyu arasında düşmanlık olmaması için de Kızık beyinin 7 oğlunu Karakeçili aşiretinden 7 kızla evlendirmiş. Bunlardan Cumali Bey bugünkü Cumalıkızık’a yerleşmiş. Köyün ismi buradan geliyor.

Osmanlı Beyliği kurulduktan sonra, hızla bölgeye hakim olmaya başlamış. Bursa 1326 yılında Osmanlı topraklarına katılmış.

Cumalıkızık köyünün tarihi dokusu çok iyi korunmuş ve Osmanlı erken döneminin kırsal kesim mimari örnekleri bugüne kadar gelebilmiş. Toplam 270 evden, 180 tanesi bugün de kullanılıyor. Diğer evlerin ise koruma ve onarım çalışmaları sürdürülüyor.

Cumalıkızık evleri çoğunlukla üç katlı yapılmış. Yapılırken evlerin mahremiyeti hep ön planda tutulmuş. Sokaktan bakılınca evlerin içi görülmüyor. Üst katlardaki pencereler ise kafesli veya cumbalıdır. Genelde evlerin girişinde etrafı yüksek bir duvarla çevrili dış avlu bulunur. Cumalıkızık evlerinin en çok kullanılan bölümü hayat bölümüdür. Günlük yaşam dışında düğün dernekler de burada yapılırmış. Hayattan geçilen iç avluda ise fırında ekmek pişirilir, ahşap teknelerde üzümler sıkılır ve şarap yapılır, çamaşırlar yıkanırmış. Burada mutfak, depolar, ahır, tuvalet, kümes ve ocaklar olurmuş.

Cumalıkızık evlerinin birinci katları kışlık olarak kullanılırmış. Bu katta genelde yatak odaları, oturma odaları ve banyo bulunuyor. İkinci katlar ise yazlık olarak kullanılırmış. Bu katta sofalara sıralanmış odalar ve sedirler bulunuyor. Üst katta ise sokağa uzanan en özenli yer köşk odalarmış.Evlerde ısınma ise ocaklarla sağlanırmış.

Evlerin arasında dar sokaklar bulunuyor. Bu sokaklar genelde kaldırımsız ve taş döşelidir.

Tarihi dokusu bozulmadan kalan Cumalıkızık’ta evlerin dışında birkaç tarihi eser de bulunuyor.

Cumalıkızık Camii, Osmanlı döneminden kalmadır. Üçyüzyıl önce, köydeki eski caminin yerine yapılmış. Eğimli bir arazide bulunan caminin giriş kapısı üzerinde ahşap saltanat güneşi figürü bulunuyor. Bu figür Osmanlı mimarisinde ondokuzuncu yüzyıl ortalarından itibaren uygulanmış.

Zekiye Hatun Çeşmesi, caminin hemen yanındadır. Kitabesinde Osmanlı döneminde 1917 yılında Zekiye Hatun vakfı tarafındna yaptırıldığı yazılıdır.

Cumalıkızık Hamamı, yine Osmanlı döneminde yapılmış tek kubbeli bir hamamdır.

Cumalıkızık köyünün güneyinde ve Uludağ’ın eteklerinde, Bizans döneminde yapılmış bir kilisenin kalıntısı bulunuyor. Kilisenin varlığı 1969 yılında farkedilmiş. Bazı parçaları Bursa Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Köyün meydanında Cumalıkızık Etnografya Müzesi bulunuyor. Müzede köyün geçmişini yansıtan eşyalar sergileniyor.

Bu arada bu tarihi dokusu yüzünden bazı film çekimlerinde Cumalıkızık köyü kullanılıyor. Örneğin Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatan Kuruluş dizisi ile Kurtuluş Savaşı’nı anlatan Kurtuluş dizisi burada çekilmiş.